Từ những thung lũng xanh mướt của Hòa Bình, rượu cần – linh hồn văn hóa của người Mường, đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của các dân tộc nơi đây. Không chỉ là thức uống, rượu cần còn là nghệ thuật, là sự kết nối giữa con người với thiên nhiên và với nhau. Mỗi dịp lễ hội, tiếng sáo diều, tiếng trống chiêng vang lên cùng với những chiếc ống cần được đưa lên mời chào, rượu cần Hòa Bình không chỉ đượm vị ngô, gạo nương mà còn thấm đượm tình người.
Nguồn Gốc và Lịch Sử của Rượu Cần Hòa Bình – Một Di Sản Văn Hóa Phong Phú
Rượu cần Hòa Bình không chỉ là một thức uống truyền thống mà còn là di sản văn hóa của các dân tộc thiểu số, đặc biệt là người Mường. Nguồn gốc của rượu cần có thể truy nguyên từ thời xa xưa, khi người dân tộc Mường bắt đầu nghĩ ra cách lên men ngô và gạo nương bằng những bí quyết riêng biệt để tạo nên thức uống có hương vị đặc trưng này.
Trong lòng núi rừng Hòa Bình, một truyền thuyết kể về người con dâu hiếu thảo đã khám phá ra men rượu từ lá lạ và hạt quả. Thức uống thần kỳ này, khi hòa quyện với nước suối trong vắt, đã phục hồi sức khỏe cho người cha già. Câu chuyện về rượu cần, từ đó, không chỉ là huyền thoại mà còn là biểu tượng của sự sống động trong văn hóa và tinh thần cộng đồng Hòa Bình, được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Quy Trình Sản Xuất Rượu Cần – Bí Quyết Từ Đất Mẹ
Ở Maida Lodge, chúng tôi không chỉ tôn trọng mà còn tái hiện quy trình sản xuất rượu cần truyền thống, một di sản văn hóa quý giá của Hòa Bình. Mỗi bước trong quy trình này không chỉ là một công đoạn sản xuất mà còn là một phần của câu chuyện văn hóa, một nghệ thuật được lưu giữ qua bao thế hệ.
Bí Mật Từ Rừng Sâu
Theo truyền thuyết được kể lại trong sử thi “Đẻ đất đẻ nước”, rượu cần bắt nguồn từ sự kết hợp của nhiều loại thảo mộc và hạt giống quý hiếm mà chỉ có trong rừng sâu núi cao của Hòa Bình. Từ rễ mật củ, da cây mun, lá xà can, cỏ dạ lộng, đến cỏ rậm rì và cây dớn đen, mỗi nguyên liệu đều được lựa chọn cẩn thận và giã nát để tạo nên bột men rượu đặc trưng.
Nghệ Thuật Ươm Mầm Hương Vị
Gạo nếp, sau khi được nấu chín thành cơm xôi, sẽ được rải ra để nguội. Men rượu, được tạo từ bột men thảo mộc trên, sau đó được rắc lên cơm xôi và trộn đều. Sự kết hợp này sẽ được ấn chặt vào trong những chiếc chĩnh hay chum, tạo nên môi trường lý tưởng cho quá trình lên men.
Đậy Kín Hương Thơm
Khi đã nén chặt rượu vào chĩnh, chúng tôi để chừa một khoảng không gian nhất định ở miệng chĩnh rồi lấy lá chèn đậy kín. Lớp tro bếp mịn được nhào nặn với nước tạo thành hỗn hợp quánh, dùng để trát kín miệng chĩnh, giữ cho hương vị rượu không bị thoát ra ngoài.
Thời Gian – Người Bạn Đồng Hành
Rượu sau khi được đậy kín sẽ được cất giữ trong góc nhà, nơi có nhiệt độ và độ ẩm thích hợp, để chờ đợi thời gian làm nhiệm vụ của mình. Từ hai mươi đêm trở lên, tốt nhất là sau một tháng, rượu sẽ được nếm thử và bắt đầu sử dụng. Rượu “ba clăng”, tức là đã qua ba chu kỳ trăng, sẽ càng thêm ngon và đậm đà.
Phân Biệt Rượu Cho Nam Và Nữ
Đặc biệt, trong quy trình sản xuất, chúng tôi cũng phân biệt rượu dành cho nam giới với nồng độ ngũ vị cân đối, và rượu dành cho nữ giới với hương vị ngọt ngào, dễ uống. Sự tinh tế này không chỉ thể hiện sự hiểu biết sâu sắc về rượu cần mà còn phản ánh sự tôn trọng và gìn giữ bản sắc văn hóa của người dân Hòa Bình.
Vai Trò Trong Văn Hóa Cộng Đồng – Dòng Chảy Kết Nối Truyền Thống
Rượu cần không chỉ được dùng trong những dịp tiếp khách, mừng nhà mới, đám cưới hay ngày lễ tết, mà còn là tâm điểm của những buổi giao tiếp và thi ca sôi động, nơi mọi người cùng nhau ca ngợi thành quả lao động, tình yêu trong sáng và cuộc sống đầy màu sắc.
Một phong tục ít được biết đến nhưng cũng rất đặc biệt là “rạo mụ”. Trong nghi lễ này, cơm rượu được cho vào một chiếc hũ nhỏ, bịt kín và treo ngược trong nhà. Sau ba đêm, khi rượu đã thơm, nó sẽ được dùng để cúng vía cho trẻ sơ sinh, một nghi thức đầy ý nghĩa thể hiện sự quan tâm và mong muốn những điều tốt lành nhất cho đứa trẻ mới chào đời.
Khi ánh nắng cuối ngày dần tắt trên những đỉnh núi Hòa Bình, một ngày nữa lại khép lại với những câu chuyện và kỷ niệm quanh những chum rượu cần. Trong thời đại hiện đại, khi cuộc sống ngày càng tất bật và con người có xu hướng xa rời nhau, rượu cần vẫn là cầu nối giúp mọi người quay trở lại với những giá trị cốt lõi của cuộc sống, của sự gắn kết và chia sẻ. Rượu cần Hòa Bình không chỉ giữ vững vị thế là một phần của truyền thống và văn hóa, mà còn được sử dụng như một biểu tượng của sự hiếu khách và tinh thần cộng đồng mà Maida Lodge luôn nỗ lực gìn giữ.